སྨོན་འཕེལ་རི་ཡག

 

Montbel

 

 

 

 

སྨོན་འཕེལ་རི་ཡག

མིང་འདི་རྣ་ལ་སྙན་ཞིང་ས་འདི་མིག་ལ་མཛེས།

རྒྱུ་མཚན་ནི།

ང་རི་བོ་ལ་དགའ་ཤིང་ཆུ་བོ་ལ་དུང་བས་ཡིན།

ལོས་ཡིན་ཏེ།

ང་སྐྱེ་ས་དང་འཚར་ས་རི་ཆུའི་ཞིང་ཁམས་ཤིག་ཡིན།

དེ་ནི་བོད་མཐོ་སྒང་སྟེ།

རི་བོ་ཆེས་མཐོ་ལ་ཆེས་མང་ས་དང་།

གཙང་བོ་ཆེས་མང་ལ་ཆེས་དྭངས་ས་དེ་ཡིན།

 

ངས་རི་བོ་རེ་རེ་མཐོང་དུས།

ཕ་ཡུལ་གྱི་རྫ་རི་དེ་དག་དྲན་འོང་ལ།

རྟ་ནོར་ལུག་ཁྱུའི་རྫི་རོགས་དེ་དག་ཀྱང་དྲན་འོང།

ངས་ཆུ་བོ་རེ་རེ་མཐོང་དུས།

ཕ་ཡུལ་གྱི་གཙང་ཆུ་དག་དྲན་འོང་ལ།

ཆུང་གྲོགས་ཆུ་ལེན་བུ་མོ་དག་ཀྱང་དྲན་འོང་།

 

ང་སྨོན་འཕེལ་རི་ཡག་ལ་སླེབས་ཐེངས་རེ་རེར།

ངའི་སྣང་བ་སྐྱིད་ཅིང་ལུས་ཁམས་བདེ།

ངས་རི་མགོར་སོང་ནས་བསང་ཞིག་གཏོང་ན་འདོད།

ངས་སྐད་ཤུགས་ཆེན་པོས་ཀི་གསུམ་འདེབས་ན་འདོད།

ཀི་ཧི་ཧི་་་ ལྷ་རྒྱལ་ལོ།

ཀི་ཧི་ཧི་་་་ རི་བོ་དང་ཆུ་བོ། ང་ཁྱོད་ལ་དགའ། 

ཀི་ཧི་ཧི་་་་གནམ་ས་གཉིས། ང་ཁྱོད་ལ་དགའ།

 

 

Montbel, belles montagnes

 

 

 

Montbel. Belles montagnes.

Un nom doux à l’oreille et une terre admirable pour les yeux.

La raison ?

Je suis amoureux des montagnes et j’aime les rivières.

Evidemment.

Mon lieu de naissance, la terre où j’ai grandi, est un pays de montagnes et de rivières.

Le haut plateau du Tibet,

C’est ce pays où l’on trouve les plus hautes, le plus grand nombre de montagnes,

Le pays où l’on trouve le plus de rivières et les plus pures.

Moi, à chaque montagne que je vois,

Ces montagnes d’argile de mon pays natal me reviennent.

Ces compagnons, gardiens de chevaux, de troupeaux de yak et de moutons aussi me reviennent.

Moi, à chaque rivière que je vois,

Ces rivières pures de mon pays natal me reviennent.

Les filles puisant de l’eau, ces amies d’enfance, aussi me reviennent.

A chaque fois que j’arrive à Montbel – belles montagnes,

Mon esprit est heureux et mon corps parfaitement à l’aise.

J’ai envie de monter au sommet de la montagne pour faire une offrande de fumigation.

J’ai envie de lancer en hurlant trois « Ki ».

Kihihi ! Les dieux sont vainqueurs !

Kihihi ! Montagnes et rivières, je vous aime !

Kihihi ! Ciel et terre, je vous aime !

 

ང་ཁྱོད་དང་འགྲོགས་ནས་འཕུར་ན་འདོད།

 

 

ཁུ་བྱུག་སྔོན་མོ་ལགས། དཔྱིད་ཀྱི་ཕོ་ཉ།

ང་ཁྱོད་དང་འགྲོགས་ནས་འཕུར་ན་འདོད།

རི་ཆུའི་མཛེས་སྡུག་ལ་བསྟོད་གླུ་བླངས་ཏེ།

ཕ་ཡུལ་གྱི་རི་ལུང་ལ་གཏམ་བཟང་ཞིག་སྒྲོག་ན་འདོད།

 

ཕུག་རོན་དཀར་པོ་ཀྱེ། ཞི་བདེའི་ལྷ་བྱ

ང་ཁྱོད་དང་འགྲོགས་ནས་འཕུར་ན་འདོད།

བྱམས་བརྩེ་དང་ཞི་བདེ་ཡི་གླུ་དབྱངས་བླངས་ཏེ།

རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་འདིར་སོན་བཟང་ཞིག་འདེབས་ན་འདོད།

 

བྱ་རྒྱལ་རྒོད་པོ་ལགས། ནམ་མཁའི་སྲུང་མ།

ང་ཁྱོད་དང་འགྲོགས་ནས་འཕུར་ན་འདོད།

ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་འོད་རྒྱང་དུ་བཀྱེས་ཏེ།

གནམ་འོག་ལ་མགོན་སྐྱབས་ཤིག་གནང་ན་འདོད།

 

༢༠༢༣་༠༧་༠༩

 

Je voudrais voler avec toi

 

 

Coucou bleu, messager du printemps

Je voudrais voler avec toi

En chantant les louanges à la beauté des montagnes et des rivières

Je voudrais que tu fasses entendre une bonne parole par les monts et les vaux du pays natal

 

Colombe blanche, oiseau divin de la paix

Je voudrais voler avec toi

En entonnant la mélodie de l’amour et de la paix

Je voudrais que tu plantes une bonne graine dans cette nature alentour

 

Aigle royal, protecteur du ciel

Je voudrais voler avec toi

En déployant au loin la lumière de l’œil de la connaissance,

Je voudrais que tu nous donnes un refuge sous le ciel

 

09/07/2023

 

གངས་ཅན་པ།

Le pays des Neiges

 

l’Habitant du pays des neiges

Traduction N. Tournadre

ཉི་སྐུ་བདེ་ཆེན་རབ་བརྟན། 

 

 

A)

Dans les premiers temps, au cours des éons primordiaux, 

Les grands océans ont reculé pour laisser place aux cordillères 

Les hauts sommets ont arboré leur casque de glace

Tout au fond des vallées, les lacs turquoises se sont dévoilés 

Les oiseaux, les cerfs, les chevaux et les yaks par milliers sont apparus. 

Cela devint le Tibet, ce haut Plateau qu'on nomme Pays des Neiges

 

B)

Autrefois, Il y a bien longtemps, au septième siècle, 

Le roi Songtsän Gampo est monté sur le trône, 

Il a lancé ses armées vers l'est pour inviter la princesse Kongjo 

Au sud, il a ourdi une ruse pour séduire la princesse népalaise Thritsün 

Sous des apparences tantôt paisibles, tantôt courroucées, il a su agrandir son empire. 

Et a acquis le titre prestigieux de Roi du Dharma.

--

 

C)

Autrefois, il y a bien longtemps au onzième siècle, 

Le grand yogi Mila vêtu de coton est apparu, 

Prenant modèle sur les animaux sauvages, il a médité au cœur des montagnes 

Par sa pratique tantrique du feu intérieur il a survécu aux rudes hivers. 

Par ses chants et sa poésie, le yogi a réjoui tous les êtres

Et sa pratique du dharma s'est manifestée dans les cieux par des signes 

 

 

D)

Autrefois, il y a bien longtemps, dans la tradition orale du Tibet, 

On récitait l'histoire de Gesar, le Roi du monde. 

Ayant gagné la course de cheval, ce monarque a pu ravir la dame Sengcham Drugmo

Et est parvenu à délivrer ་des enfers sa maîtresse, la belle Atak Lhamo. 

Par son pouvoir magique, le roi a pu soumettre les quatre ennemis des quatre orients. 

De ses exploits fantastiques, la terre entière a retenti. 

 

E)

Autrefois, les centaines de milliers de sabots des destriers ont fait trembler la terre, 

et, à ce que l'on raconte, le mandala du monde a été conquis jusqu'aux deux tiers.

Jadis, sous de bons hospices, les trente-quatre consonnes et voyelles ont été composées

Permettant la diffusion des dix sciences, comme la tradition l'a rapporté.

Encore aujourd'hui les mangeurs de tsampa à tête noire aiment le dharma,

Et accueillent l'aube dans la paix avec les dix vertus de la loi. 

 

F)

Demain de nouvelles générations brillantes émergeront, 

et toutes les religions fusionneront dans une parfaite harmonie 

Les États n'auront plus d'armée et vivront en paix 

Et les peuples devenus égaux formeront une seule famille.

C'est l'aspiration du Grand Maître de la Paix dans le Monde, 

Le protecteur des êtres, que l'on nomme le dalaï lama. 

 

 

གངས་ཅན་པ།

 

 

ཀ༽

གནའ་སྔ་མོ་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་ལ།

མཚོ་ཆེན་པོ་བྲི་ནས་རི་རབ་ཆགས།

རི་མཐོན་པོས་ཁ་བའི་རྨོག་ཞྭ་གོན།

མཚོ་དམའ་མོས་གཡུ་ཡི་མེ་ལོང་ངོམ།

བྱ་རི་དྭགས་རྟ་ནོར་ལུག་ཁྱུས་གང།

བོད་མཐོ་སྒང་ཁ་བ་ཅན་ཞེས་གྲགས།

 

ཁ༽ 

སྔ་མོའི་དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང།

བོད་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་བྱོན།

ཤར་ནས་རྒྱ་བཟའ་ཀོང་ཇོ་དམག་གིས་བསུས།

ལྷོ་ནས་བལ་བཟའ་ཁྲི་བཙུན་ཐབས་ཀྱིས་བཀུག

ཞི་དྲག་ཐབས་བརྒྱས་བོད་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་བསྐྱེད།

ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་མཚན་སྙན་གླིང་ལ་གྲགས།

 

ག༽ 

སྔ་མོའི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་ནང་།

རྣལ་འབྱོར་ཆེན་པོ་མི་ལ་རས་པ་བྱོན།

རི་དྭགས་བཞིན་དུ་རི་ཁྲོད་སྒོམ་སྒྲུབ་མཛད།

གཏུམ་མོའི་མེ་ཡིས་དགུན་འཁྱག་དྲོད་ཀྱིས་བསྐྱལ།

སྙན་དངགས་མགུར་མས་ཀུན་ལ་དགའ་བདེ་སྦྱིན།

དམ་ཆོས་ཉམས་ལེན་གྲུབ་རྟགས་མཁའ་ལ་བྲིས།

 

ང༽ 

སྔ་མོའི་བོད་མི་དག་གི་ངག་རྒྱུན་ལ།

འཛམ་གླིང་རྒྱལ་པོ་གེ་སར་ཞེས་པ་བྱོན།

རྟ་རྒྱུགས་རྒྱན་འཇོག་སེང་ལྕམ་འབྲུག་མོ་འཕྲོགས།

དམྱལ་ཁམས་བྱོན་ནས་ཨ་སྟག་ལྷ་མོ་དྲངས།

ཕྱོགས་བཞི་དགྲ་བཞི་རྫུ་འཕྲུལ་སྟོབས་ཀྱིས་བཏུལ།

དཔའ་བོའི་གཏམ་རྒྱུད་མཚར་པོས་ས་ཆེན་བཀང།

 

ཅ༽

གནའ་སྔོ་ཞིག་ལ།

དམག་རྟ་འབུམ་གྱི་རྨིག་སྒྲས་ས་གཞི་བསྒུལ་ཏེ།

གསུམ་གཉིས་ས་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་བཟུང་ཞེས་གྲགས།

 

སྔོན་དུས་བཟང་ཞིག་ལ།

དབྱངས་གསལ་སོ་བཞིའི་སྦྱོར་བ་གསར་དུ་བརྩམས་ཏེ།

བཅུ་ཕྲག་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་སྤེལ་ཞེས་གྲགས།

 

དུས་དེང་སང་ལ་ཡང།

མགོ་ནག་རྩམ་གཟན་ཚང་མ་ཆོས་ལ་དགའ།

དགེ་བཅུའི་ཁྲིམས་ཀྱིས་ཞི་བདེའི་སྐྱ་རེངས་བསུ།

 

ཆ༽ 

སང་ཉིན་ཞིག་ལ།

བློ་ལྡན་མི་རབས་གསར་བ་དུ་མ་བྱོན་ནས།

ཆོས་ལུགས་ཚང་མ་རིས་མེད་མཛའ་མཐུན་འགྱུར།

རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མ་དམག་མེད་ཞི་བདེར་འགྱུར།

མི་རིགས་ཚང་མ་འདྲ་མཉམ་ཁྱིམ་གཅིག་འགྱུར།

 

འདི་ནི་ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་མོ་སྟེ།

༧སྐྱབས་མགོན་ཏ་ལའི་བླ་མའི་ཐུགས་བཞེད་ལགས་སོ།། །།

 

 

 

 

Moi je suis un réfugié

 

Traduit par Chonyi Wangmo

 

 

A)

Moi je suis un réfugié

Quand d’aucuns me demandent      qui je suis

J’explique que      moi, je suis un réfugié

 

Quand d’aucuns me demandent      d’où je viens

J’explique que       je viens du Tibet enneigé

 

Quand d’aucuns me demandent       ce qui m’est arrivé

J’explique qu’      on m’a pris mon pays

 

Quand d’aucuns me demandent      si mon pays et mes proches me manquent

Je verse quelques larmes       le regard perdu au loin

Alors ils ne demandent plus rien

 

B)

Moi je suis un réfugié tibétain

Si      quelqu’un me demande      ce qu’on a au Tibet

Je réponds qu’      on a tout au Tibet

Quarante-deux générations d’empereurs

Deux armées : paisible à l’intérieur et violente à l’extérieur

Trente-quatre lettres-consonnes et voyelles

Et tant de livres qu’on dirait des montagnes empilées

Trois grandes provinces

Six millions de Tibétains

La capitale Lhasa et son palais

Billets de banque pièces et timbres

Chevaux yaks et moutons dans les pâturages

Céréales de cinq sortes dans les champs

Des forêts et des océans de minerais

Tant et tant que la liste est interminable

Mais

Tout ça, c’était le Tibet d’avant 1950

 

Si vous demandez s’il n’y a donc plus rien au Tibet aujourd’hui

Ce qu’il y a au Tibet aujourd’hui

 

Presque tout ce qu’on avait au Tibet a été anéanti

Ce qui reste ne sont que bris et fragments

Ce qu’on a en masse, et d’inédit, ce sont les soldats chinois

Ce qu’on a, et de féroce, c’est l’autorité communiste

Assurément la nouvelle génération des Tibétains devient chinoise

Si je devais détailler, ça remplirait d’épais volumes

 

C)

En 1959 la Chine rouge a envahi le Tibet

Depuis 59 les Tibétains ont été forcés à l’exil

Et le flot des réfugiés tibétains est encore ininterrompu

Aujourd’hui les réfugiés tibétains sont partout

Et moi je suis un réfugié quelconque parmi eux

 

Au départ on s’est exilés

Pour ressusciter le pays « Tibet »

Désormais réfugiés auprès des peuples du monde

C’est par la vérité et la lutte non-violente

Qu’on doit restaurer la liberté du Tibet

Telle est notre tâche, nous les Tibétains réfugiés

 

D)

Moi je suis un réfugié 

Mon lieu de refuge est la puissante France

Pour remercier l’Etat et le peuple de France

Notre chant « Merci la France »

Illustre l’espoir des réfugiés tibétains de France

 

Etats et populations protégeant les peuples sans défense

Sont de bienveillants abris pour d’innombrables réfugiés comme moi

Si notre lutte pour la liberté triomphe

Nous saurons nous montrer reconnaissants

 

Moi je suis un réfugié tibétain ordinaire

 

Le 17 juin 2022

 

ང་ནི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཞིག་ཡིན།

 

ཀ༽

ང་ནི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཞིག་ཡིན།

མི་ལ་ལས། ཁྱོད་སུ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་འདྲི་དུས།

ངས། ང་ནི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བཤད།

 

མི་ལ་ལས། ཁྱོད་གང་ནས་འོང་ཞེས་འདྲི་དུས།

ངས། ང་བོད་གངས་ཅན་ནས་ཡོང་ཞེས་བཤད།

 

མི་ལ་ལས། ཁྱོད་ལ་ཅི་བྱུང་ཞེས་འདྲི་དུས།

ངས། ངའི་ཕ་ཡུལ་གཞན་གྱིས་འཕྲོགས་སོང་ཞེས་བཤད།

 

མི་ལ་ལས། ཁྱོད་ཀྱིས་ཕ་ཡུལ་དང་གཉེན་ཉེ་དྲན་ནམ་ཞེས་འདྲི་དུས།

ངས། ག་ལེར་རྒྱང་རིང་ལ་ལྟ་ཞོར་མིག་ཆུ་འགའ་འཐོར་འགྲོ

དེ་ནས་ཁོ་ཚོས་ང་ལ་ཅི་ཡང་མི་འདྲི།

 

ཁ།༽

ང་ནི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་པ་ཞིག་ཡིན།

གལ་ཏེ། སུ་ཞིག་གིས་ང་ལ། བོད་ལ་ཅི་དང་གང་ཡོད་ཅེས་འདྲི་ན།

ངས། བོད་ལ་ཚང་མ་ཡོད།

རྒྱལ་རབས་བཞི་བཅུ་ཞེ་གཉིས་ཡོད།

དམག་དཔུང་ཞི་དྲག་གཉི་ག་ཡོད།

དབྱངས་གསལ་སུམ་ཅུ་སོ་བཞི་ཡོད།

གླེགས་བམ་བྲག་རི་བརྩིགས་འདྲ་ཡོད།

མངའ་སྡེ་ཆེན་པོ་ཆོལ་ཁ་གསུམ།

བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ལྷག་ཡོད།

རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་རྒྱལ་ཁང་ཡོད། 

ཤོག་དངུལ་ཊམ་ཀ་སྦྲག་རྟགས་ཡོད། 

འབྲོག་པར་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་ཡོད།

རོང་ལ་འབྲུ་རིགས་སྣ་ལྔ་ཡོད།

ཤིང་ནགས་གཏེར་ཁའི་རྒྱ་མཚོ་ཡོད།

ད་དུང་བཤད་ནས་མི་ཚར་ཡོད། 

ཡིན་ན་ཡང། 

དེ་དག་ནི་དེ་སྔ་༡༩༥༠ གོང་གི་བོད་རེད།

 

འོ་ན་དེང་སང་བོད་ན་དེ་དག་མེད་དམ། 

དེང་སང་བོད་ན་ཅི་དང་གང་ཡོད་དམ་ཞེས་འདྲི་ན།

 

དེང་སང་བོད་ན་དེ་སྔ་ཡོད་པ་ཕལ་ཆེ་བ་མེད་པར་བཏང་ཟིན།

གང་ལྷག་ཡོད་པ་དེ་དག་ཀྱང་ཁ་ཆག་སྣ་རལ་ཙམ་རེད།

དེ་སྔ་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་རྒྱ་དམག་རེད།

ཆེས་བཙན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་དམར་ཤོག་དབང་འཛིན་པ་རེད།

བོད་ཀྱི་མི་རབས་གསར་བ་ནི་བོད་མ་རྒྱ་རུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་ཅེས་བཤད་ངེས།

འདི་ནི་ངའི་ལན་སྟབས་བདེ་ཞིག་ཡིན།

ཞིབ་ཏུ་བརྗོད་དགོས་ན་དེབ་རྒན་འགའ་འབྲི་དགོས།

 

ག༽

 

༡༩༥༡ ལོར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་བཙན་བཟུང་བྱས།

༥༩ ལོ་ནས་བོད་མི་ཚོ་བཙན་བྱོལ་ལ་སྐྱོད་དགོས་བྱུང།

རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ཆགས་ཡོད།

ད་ལྟ་ད་དུང་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་མཚམས་ཆད་མེད།

དེང་སང་རྒྱལ་ཁབ་གང་མང་དུ་བོད་པ་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཡོད།

ང་ནི་དེ་དག་ནང་གི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཕལ་བ་ཞིག་ཡིན།

 

ང་ཚོ་ཐོག་མར་བཙན་བྱོལ་དུ་སོང་བ་ནི།

བོད་རྒྱལ་ཁབ་སླར་གསོའི་ཆེད་དུ་རེད།

འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་ནས།

བདེན་དོན་དང་འཚེ་མེད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་གིས།

བོད་ཀྱི་རང་དབང་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་དགོས།

འདི་ནི་ང་ཚོ་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རེ་རེའི་འོས་འགན་ཡིན།

 

ང༽

ང་ནི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཞིག་ཡིན།

ངའི་སྐྱབས་བཅོལ་སའི་རྒྱལ་ཁབ་ནི་སྟོབས་ལྡན་ཕ་རན་སི་རེད།

ངས་ཕ་རན་སིའི་གཞུང་དང་མི་མང་ལ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ།

“ཐུགས་རྗེ་ཆེ། ཕ་རན་སི” མཉམ་གཞས་འདིས།

ང་ཚོ་ཕ་རན་སིའི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཚོའི་བསམ་འདུན་མཚོན།

 

ཉམ་ཐག་མི་རིགས་ཚང་མར་གཟིགས་སྐྱོང་གནང་མཁན་གྱི་གཞུང་དམངས་ཚང་མ།

ང་དང་འདྲ་བའི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཁྲི་ཁྲི་འབུམ་འབུམ་གྱི་གནས་ཚང་དྲིན་ཆེན་ཡིན།

གལ་ཏེ་ཉིན་ཞིག་ལ།

ང་ཚོར་རང་དབང་བརྩོན་ལེན་གྱི་རྒྱལ་ཁ་ཞིག་ཐོབ་ན།

དེ་དུས་ང་ཚོས་ཁྱེད་ཅག་ལ་དྲིན་ལན་གཞལ་དགོས་ཡོད།

 

ང་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཞིག་ཡིན།

 

༢༠༢༢་༠༦་༡༧