{üzôh-Á¼-xôGÅ-Í-¤hôºÛ-hqº-Lôhü

 

 

M¾-GTïÅ-hqº-Lôh-„Àô-z¸P-h¼-MÅ-¾GÅ-mÛ(1962 mÅ-2001)¤Gô-¾ôG-©-Vïm-µôP-GÛ-Vß-z-Çkï-zºÛ-»z-Áï¼-M¤-hP-»Þ¤-±ï-Oôm-GZÛÅ-ˆÛ-ÆÅü DôP-±P-GÛ-w-¤ïÅ-n¤Å-M-h¤G-GÛÅ-z®m-º²â¾-Ç+zÅ-zÅh-ÅôP-zÅ-VßP-‚ÛÅ-hÝÅ-mÅ-M-yâG-n¤Å-hP-lÝP-¼ïÅ-‚ïhü

¾ô-zTß-zhÝm-®¤-mÅ-EÛ¤-±P-GÛ-¾-M-hP-ºDôm-Åï¤Å-hï-¤Û-¼ÛGÅ-ˆÛ-¾-M-hP-ºDôm-Åï¤Å-ÅÞ-Hã¼-bïü ‘Å-ºhÛ-P-±ôºÛ-»Ûm-M-vP-±ô-w¼-ÅôP’ŸïÅ-M-¤Û-¤P-qô¼-MG-¼ïÅ-Áô¼-zÅ-EÛ¤-¤ÛÅ-Dô-¼P-GÛ-zhï-ºWGÅ-Vïh-1988 ¾ô¼-¼Ð-M-hGôm-hÝ-VÅ-ÇKô¼-ŸÝGÅ-zTßG-mÅ-zôh-»ÛG-hP-mP-VôÅ-ÇÀôz-GZï¼-HÛ-ºGô-z¯¤Åü

1989 ¾ô¼-&GôP-Å-¤VôG-GÛ-¤²h-n¤-hP-z;º-ÇÀôz-»ÛG-V-¤P-qô¼-¤W¾-mÅ-zôh-ˆÛ-¾ô-MãÅ-ˆÛ-GmÅ-zz-Pô-¤-PôÅ-¸Ûm-mÅ‘zôh-¼P-hzP-ÇKï¼-±ôGÅ’ŸïÅ-qºÛ-DôPÅ-ÅÞ-ŸÝGÅ-mÅ-¼P-GÛ-»ôh-±h-zôh-¤Û-¼ÛGÅ-ˆÛ-Vïh-hÝ-ºzÞ¾-Mã¼-h¤-zTÅü

 

1992 zôh-¹-9±ïÅ-22 ZÛm-ÁÛP-z¸º-¼Ûm-qô-Vï-FÛ-ºhôm-¤²h-ÇKôºÛ-¤Û-¤P-ºhÝ-º²ô¤Å-hP-zÇeàmü DôP-hP-„Àô-z¸P-hq¾-¿km-hP-»ï-ÁïÅ-M¾-¤±m-ü PG-hzP-wÞm-±ôGÅ-zTÅ-mÅ-ÇS-Å-mÅ-zôh-hôm-iÛ¾-OôG-GÛ-¾Å-ºGݾ-Çtï¾-MãºÛ-Gô-OÛG-‚Å-q-zŸÛm- 9qºÛ±ïÅ- 21hGôP-¤ôºÛ-Vß-±ôh-10 fôG-¾-±ôGÅ-Vïm-ºhÝ-DP-GÛ-¸Þ¼-zŸÛ-¾-zôh-ˆÛ-M¾-h¼-z®ßGÅü hï-XïÅ-hï¼-½ÀPÅ-ºDô¼-VßP-z-ŸÛG-ÇÀïzÅ-mÅ-ºIô-zºÛ-XïÅ-¾-„Àô-z¸P-h¼-MÅ-MãGÅ-mÅ‘zôh-¼P-z®m-hP-M-¤Û-zôh-mÅ-xÛ¼-ºzÞh-hGôÅ’qºÛ-Ç+ô¼-ÅôGÅ-»ÛG-V-Gbô¼-z-hP-¼ôGÅ-q-ŸÛG-GÛÅ-Ç+h-zMz-mÅ‘½ÀPÅ-ºDô¼-ŸÛG-GÛ-mP-mÅ-»ÛG-V-Gbô¼-‚ãP’ŸïÅ-zOGÅ-mÅ-µâm-zÁhü hï-mÅ-JÀôG-z½‰m-DP-GÛ-ÇKô¼-ÅôP-mÅ-»ÛG-V-Gbô¼ü Zïm-dôG-qºÛ-½ÀPÅ-ºDô¼-hP-ÇKô-hP-HP-PôÅ-GP-ż-zôh-ˆÛ-M¾-h¼-HÛ-q¼-¤P-qô-¢¼ü ¤±¤Å-hï¼-Zïm-dôG-qºÛ-½ÀPÅ-ºDô¼-ŸÛG-GÛÅ-Ç+h-zMz-mÅ-ÇÀïzÅ-qÅ-Dô-±ô-ºƒô-hGôÅ-‚ãP.ü ±ïÅ-22 ŸôGÅ-q-Vß-±ôh-zŸÛ-hP-xïh-;¼-Dô-±ô-Ç+ô¼-¾¤-»¼-¤¼-¾-ÅôP-mÅ-»ÛG-V-Gbô¼ü zÅP-GÅô¾-GbôP-zºÛ-¤Û-¤P-qô-ŸÛG-GÛ-¾G-bà-M¾-h¼-q¼-¼ÛÅ-¤P-qô-zŸG-mÅ-½ÀâP-d-hP-¤Z¤-hÝ-Gbô¼-zTßG-qÅ-Å-V-±P-¤¼-Ezü Zïm-dôG-qÅ-¤Û-ÅÞ-»Ûm-ÁïÅ-fzÅ-ƒ¾ü Zïm-dôG-q-ŸÛG-GÛ-Mz-¾ºP-M¾-h¼-ŸÛG-¢¼-zÅ-XïÅ-ÅÞ-Dô-±ô-mP-º²ÛP-Áô¼-mÅ-¤Û-ŸÛG-zÅh-ºhÝG hGôP-¤ôºÛ-Vß-±ôh-9 mÅ-11 z¼-¾-»P-B¼-»ÛG-V-Gbô¼ü Zïm-dôG-q-¤P-hÝ-zbP-ŸÛP-¤Û-ÅÞÅ-ˆP-»ÛG-V-hï-hG-Z¼-¤Û-VôG-qºÛ-z;º-zbP-ŸÛP-hGôm-qºÛ-xôGÅ-±P-¤¼-h¤-zOGÅ-‚Å-bï-IÔ-z-¼ï-¼ï-‚Å-mÅ-GŸÝP-¾Å-DP-hÝ-zôÅ-mÅ-ºiÛ-GTôh-hP-»Û-Gï-ºƒÛ-zTßG-mÅ-»ÛG-G¸ÞGÅ-¾-zdG-hrh-‚Åü IÔ-z-¤P-qô¼-n¤-ºHã¼-¾ïGÅ-¤Ûm-HÛ-ZïÅ-¤ÛP-zbGÅ-mÅ-GT¼-lÝP-‚Åü

 1992 ¾ôºÛ-¹- 11 ±ïÅ- 24ZÛm-JÀô-zÞ¼-„Àô-z¸P-h¼-MÅ-ˆÛ-IÔ-ÁG-bà-ÇSôG-zÁï¼-‚Å-mÅ-q¼-ÁÛP-hP-¢¼-»ÛG-ÅôGÅ-¾G-bà-Áô¼-mÅ-GT¼-lÝP-hP-zTÅ-º²Ûm-z¸ÞP-‚Åü DôÅ-Ç+h-Vïm-qôÅ‘hq¾-¿km-hP-»ï-ÁïÅ-GZÛÅ-¥ã¼-hÝ-f¼-fzÅ-‚ôÅ’ŸïÅ-Ç+h-Vïm-qô-zMz-qÅ-Dô-GZÛÅ-GÅP-ƒôÅ-‚ïh-fÞz-ºhÝG DôP-¤Gô-¾ôG-DÞ¾-HÛ-z®ôm-DP-hÝ-¹-ºG¼-zTßG-mÅ-±-ºiÛ-‚Åü ¤fï-zôP-GZÛÅ-¾-¿UGÅ-OôG-zMz-mÅ-Gm¤-¾-zbGÅ-bï-¤±m-GP-ºWôG-q-hP.ü ¿UGÅ-fz-¤ï-Ç~¼-zºÛ-ºI¤-¾-zŸG-q-hP-»P-hGÝm-HÛ-IP-P¼-mP-¾-¤±m-GP-ºWôG-qü @P-¾G-GÛ-¤fÛ¾-hP-¿Uï-ÅôGÅ-¾-JÀôG-MãG-GŸÝ-zü GZÛh-ºGôG-qü ¸-ºfÞP-ºGôG-qü zlÝPÅ-mÅ-Åô-zTGÅ-q-ÅôGÅ-GT¼-lÝP-iG-¾Å-WÛ-¿e¼-‚Å-ˆP-ü ¾Å-ºGݾ-hï-Çtï¾-¤Dm-Dô-¼P-GTÛG-qÞ-¾Å-¼ôGÅ-q-GŸm-¤ïh-TïÅ-DÅ-¤-„ÀPÅ-qÅ-¤f¼-ŸÛP-Vïm-¼Û¤-q-zMãh-¾ô-iâG-GÛ-FÛ¤Å-fG-zThü ¼Ð-M-hGôm-q-¾‘ÇÀôz-GÅô-iÛ¾-zOGÅ’ŸïÅ-qºÛ-±ôGÅ-ºhÝ-hP-zÅÞm-z®ß¼-¤P-qô-‚Å-mÅ-h¤-zOGÅ-‚Å-m-»P.ü Å-V-¤P-qô¼-Dô-±ôºÛ-XïÅ-BôP-z-¤P-hÝ-ÅôP-mÅ-Pô-Lô¾-ÅôGÅ-ˆÛ-¢¼-»ÛG-¢ô¼-¤Dm-¤±¤Å-¤-Vh-q¼-‚ãP.ü 1993 ¾ô¼-zôh-¼P-z®m-HÛ-zOGÅ-Gb¤-Çtï¾-zºÛ-ZïÅ-¤ÛP-ºôG-IÔ-z-Ç+ô¼-TÛG-¾-¾ô-GÅÞ¤-¼ïºÛ-FÛ¤Å-fG-zThü

 M¾-GTïÅ-hqº-zô-„Àô-h¼-¾GÅ-¾-GT¼-lÝP-iG-qô-‚Å-qÅ-m-±-Vïm-qô-‚ãP-mÅ-¾ô-GZÛÅ-hP-xïh-;ºÛ-XïÅ-Ǩm-zTôÅ-Vïh-¤Û-Gbº-¤¼-zŸG-mÅ-xÛ¼-GbôP-‚Åü DôÅ-µôP-hP-ŸP-GÛ-Zïm-dôG-q-¤P-qô¼-¿+ôG-Qm-Ço-±ôGÅ-vh-mÅ-fzÅ-ÁïÅ-ºi-¤Ûm-HÛÅ-Q-z-hP-¿Ë-Å-ÅôGÅ-ÅÞ-±ôP-¾Å-¾-D-G»¼-mÅ-ÁÛP-z¸º-¼Ûm-qô-Vï-M-G¼-hÝ-Ghm-ºiïm-qºÛ-fzÅ-¾¤-z®¾ü Í-¾GÅ-ºhÛ-±P-Å-ºhÛºÛ-¤GômBzÅ-»Ûm-ŸÛP-DôP-¾ô-m-VßP-zÅ-M-GŸÝP-GÛÅ-ºW¤-¤DÅ-zÇÀâ-ƒÛh-hP-¼P-hzP-ºGôG-fzÅ-ÅôGÅ-‚ïh-ˆÛm-qÅ-DôP-»P-M-G¼-hÝ-wïzÅ-ºhôh-‚ãP.mÅ-Ÿ¾-zŸïÅ-GmP.ü Í-¾GÅ-ˆÛ-Ç+Ý-¤Vïh-¼z-MÅ-hP-¿Ëm-hÝ-GÅP-zºÛ-ÇKô-mÅ-ŸzÅ-¼Û¤-¾ïGÅ-Oæz-hP-z;ôh-OÛG-V-±P-±GÅ-mÅ- 1997-zôh-¹-4 ±ïÅ-2 ZÛm-HÛ-¤±m-¤ô¼-½ÀPÅ-ºDô¼-mP-GÅP-ƒôÅ-‚Åü xÛ-ZÛm-ŸôGÅ-q¼-mG-Vß¼-º‚ô¼ü Å-hGº-mÅ-w¼-TßP-ÅôP-XïÅ-@P-fP-¾-ÅôP.ü G®P-zô-hP-¼Û-zô-¤P-qô-zL¾ü G»P-G¸¼-ŸÛG-mÅ-fG-q-¾-ºWâÅ-mÅ-ºIô-Ç+zÅ-„Àô-h¼-G»P-¾-¿ËàP-mÅ-TßP-¤Ûm-m-Zïm-D-‚ãP.ü »P-„Àô-h¼-ÇSôm-¾-GPÅ-GÅïz-mÅ-ºIô-Ç+zÅ-ÁÛG-¾-»P-G»P-¾-¿ËàP-mÅ-h;º-P¾-¤P-qô-‚ãP.ü hï-¿e¼-ZÛm-zTß-zŸÛºÛ-XïÅ-ÅÞ-z¾-»Þ¾-hÝ-º‚ô¼ü Ç+zÅ-hï¼-M-GŸÝP-GÛÅ-ÁïÅ-mÅ-z¾-GŸÝP-¾-Í-¾GÅ-hï-xÛ¼-vôh-hGôÅ-qºÛ-z®m-Ç+ݾ-‚Å-ˆP.ü z¾-»Þ¾-Ç+Ý-±z-hôm-GTôh-DP-hÝ-GÅP-zŸÝGÅ-ˆÛÅ-;ÛdÛºÛ-xG-¤²ôh-¾GÅ-mÅ-Gm¤-Iâ-zMãh-M-G¼-hÝ-wïzÅ-fÞz-‚ãP.ü

&GôP-Å-¤VôG-¾-¤W¾-D-ŸÝ-Ç+zÅ&GôP-Å-¤VôG-GÛÅ-DôP-¾‘zôh-Á¼-xôGÅ-Í-¤hôºÛ-hqº-zô’ŸïÅ-Vï-zÇeôh-¤±m-ljm-GÅô¾ü h-hÝP-zôh-ˆÛ-GŸôm-mÝ-¿Ëm-±ôGÅ-mÅ-ˆP-1995 ¾ô¼-M¾-GTïÅ-hqº-zôºÛ-G¸ïPÅ-dGÅ-ÁÛG-wÞ¾ü

hï-XïÅ-¤Þ-¤fÞh-ÁÛP-z¸º-¼Ûm-qô-VïºÛ-ŸzÅ-xÛ-GmP-mÅ-DôP-GÛ-G¸Û¤-DP-hP-IÔ-±P-GÛ-ºhÝ-DP-hP-Çkôh-ÁG-ÅôGÅ-Gż-zŸïPÅ-¾-¤Gô-ºhôm-h;º-¾Å-¤P-qô-zMzü 1999 ¾ô¼-z¾-»Þ¾-hÝ-Dô-Dô-mô¼-ŸïÅ-qºÛ-¸-DP-ŸÛG-z¸ÞP-mÅ-xôGÅ-GTÛG-mÅ-¼Ûm-qô-Vï¼-ŸzÅ-xÛ-hP-xôGÅ-GTÛG-mÅ-Gż-º‚ô¼-z-¤P-qô-±ß¼-»ôP-w¼-ºIô¼-¼ôGÅ-¼¤-hP-zôh-hôm-¾-Z¤Å-ŸÛz-ˆP-‚Åü

2001 4 28 ¾-Í-¤-Lm-¤ô¼-fÞG-ºyh-hP-GÅP-hôm-ºGº-ŸÛG-zTÅ-ˆÛ-Vïh-hÝ-zôh-hÝ-ÅôP-zÅ-ÇezÅ-¤-¾ïGÅ-q¼-GŸÛÅ-;-¯ï-mÅ-GÅP-º²Ûm-‚Åü hï¼-¤Gô-¾ôG-DÞ¾-HÛ-Zïm-dôG-qÅ-ºDôm-Åï¤Å-Vïm-qôÅ-ÇkÝG-¾Å-Ço-hGÝ-zbP-mÅ-FÛhü ¤f¼-¤±ô-ÇSôm-ŸÛP-Vïm-uÛ-zhï-TßÅ-¾-¯ÛÅ-vhü ¤±ô-ÇSôm-ŸÛP-Vïm-VïÅ-¤fôºÛ-FÛ¤Å-ŸÛz-DP-mÅ-¤Û-¼ÛGÅ-D-ƒ¾-GbôP-zºÛ-ZïÅ-¤ÛP-ºôG-¾ô-zTô-¿SºÛ-FÛ¤Å-fG-zTh-hï-¸Û-¾ÛP-IôP-Eï¼-Vß-JÀôG-Å-±ÛGÅ-ÅÞ-P¾-¯ô¾-Nå¼-z;ô¾-¾-zbP.ü Ç+zÅ-hï-hG-bà-¼Ð-M-hGôm-mÅ-ˆP-h;ôm-¤VôG-h¼-MÅ-hP.ü zÅôh-m¤Å-M-¤±ôü ¯ô¤-q-qô-©-fôG-h¤-VôÅü ±ß¾-FÛ¤Å-ÅôGÅ-z®ôm-ºWâG-GÛÅ-Vz-ÆÛh-Pô-¾ôG-qºÛ-ZïÅ-¤ÛP-ºôG-¾ô-¿S-iâG-¼ïºÛ-FÛ¤Å-fG-zThü

DôP-GÛÅ-FÛ¤Å-DP-mÅ-¤-ÁÛ-GôP-Í-¤¼-fÞG-ºyh-GTÛG-hGôÅ-qºÛ-¼ï-z-ÍÞ-±ßGÅ-¤f¼-Bï¾-¹-ºG¼-ŸÝÅ-qÅ-GŸÛ-mÅ-Í-¤-hP-Dô-GZÛÅ-z¼-fG-¼ÛP-zôºÛ-Å-mÅ-Pô-fÞG-GÛ-Gô-Ç+zÅ-ÁÛG-vhü Ç+zÅ-hï¼-Í-¤-hP-Dô-GZÛÅ-wm-±ßm-z¿eÅ-mÅ-¤ÛG-Vß-Áô¼-z-hP-z¸ôh-Æm-¤-mÝÅ-q¼-„Àô-h¼-HÛÅ-Zïm-dôG-q-±ô¼-wÞh-MG-GÛÅ-Í-¤ºÛ-ż-MãGÅ-mÅ-Í-¤¼-ºf¤Å-ºEãh-ºEãG-®¤-‚Å-ºy¾-Zïm-dôG-qÅ-z®m-HÛÅ-D-y¾-zbP-ü

DôP-GÛÅ-z®ôm-DP-mÅ-ˆP‘zôh-¼P-z®m’hP.ü ‘bØ-¾ºÛ-„À-¤-M¾-Hã¼’TÛG-ÅôGÅ-ºzôh-O-zOGÅ-q-hP.ü Zïm-dôG-q-ŸÛG-hP-º²ÛP-¼ïÅ-‚Å-qÅ-±P-¤Å-¼Þz-lÝP-GÛÅ-Z¾-ż-¿ËàP-mÅ-Ǩm-DP-hÝ-Çkôh-hGôÅ-qºÛ-GmÅ-±ß¾-‚ãP.m-»P-GŸÝP-GÛÅ-DôP-¾-Ǩm-zTôÅ-‚ïh-ˆÛm-»ôh-±ß¾-zÁhü GZïm-Zï-±ôÅ-Gô-mÅ-¿e-z¼-»ôP-hÝÅ-DôP-GÛÅ-D-IG-¤Û-fÞz-¾-¤ÛG-GTÛG-ˆP-Ÿ¼-»ôhü Ǩm-q-ÅÞÅ-ˆP-DôP-GÛ-m-±-D-Gž-zÁh-¤Dm-¤-‚ãP.ŸÛP.ü ZÛm-ÁÅ-mÅ-DôP-±ï-¾Å-ºhÅü

GmÅ-±ß¾-hï-z®m-‚ô¾-uÛ-±ôGÅ-mP-hP.ü Íï-Á-»ºÛ-¼P-hzP-½ÀâP-ºyÛm-DP.ü GŸÝP-ÇKï¼-HÛ-±GÅ-q¼-ÅôGÅ-ˆÛ-fôG-¾-z;ôh-q-hP.ü hGÝ-zTß-GÅÞ¤-hP-GŸôm-¿Ëm-±ôGÅ-G®ôÅ-¤Û-¤P-GÛÅ-¤¼-¤ï-Fô¤-Ç+ô¼-HÛÅ-hqº-zô-DôP-¾-GhÝP-Åï¤Å-¤Z¤-Bï-hP-GÝÅ-ºhÝh-ŸÝÅü

2004 ¹-6qºÛ-mP-zôh-ˆÛ-ºIô-z-¤ÛºÛ-fôz-fP-hP-¤P-G®ô-ºwï¾-MÅ-¿eï-GmÅ-DP-GÛÅ<<¾-M-hP-±ï-ÆôG-GÛ-zMãh-¼Û¤>>ŸïÅ-qºÛ-ljm-¯ô¤-DG-zŸÛ-zTß-hP-DôP-GÛ-¾ô-MãÅ-zTÅ-qºÛ-hqº-zôºÛ-¤²h-XïÅ-XïÅ-im-HÛ-hïz-TÛG-zbômü

zôh-D¤Å-»ôPÅ-ÅÞ‘Í-¤hôºÛ-wô-Lôh’TïÅ-qºÛ-JÀâ-Ç+h-TÛG-GÛÅ-¼Û-¾ÞP-zÇKݾ-zŸÛm-;Ým-¾-ÇtôzÅ-q-Gż-z-ŸÛG-GÛ-B-¼ïPÅ-zÅÞÅü ü

༄། །སྐུ་ཞབས་ ཇོན་ལུཧི་མ་སུ་བེར་ མཆོག་གི་སྐུ་ཚེའི་མཛད་རྣམ་སྙིང་བསྡུས།

ཧྥ་རན་སིའི་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ལྷན་ཚོགས་ཆེན་མོ་(Assemblée nationale) ཡི་འཐུས་མི་རྒན་པ་ (honoraire) སྐུ་ཞབས་ ཇོན་ལུཧི་མ་སུ་བེར་ (Jean-Louis Massoubre) མཆོག་ནི་ཧྥ་རན་སིའི་ལྷོ་ཕྱོགས་གྲོང་ཁྱེར་ པེར་པི་ཉན་ (Perpignan) དུ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༣༨ ཟླ་བ་ ༨ པའི་ཚེས་ ༡༧ དང་བོད་ལུགས་ས་ཕོ་སྟག་ལོའི་བོད་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༢༡ ཉིན་སྐུ་འཁྲུངས།  

 

གང་ཉིད་ཀྱི་ཡབ་ ཨེ་མིལ་ (Émile) དང་ཡུམ་ སུ་ཟན་ (Suzanne) དང་མ་ཡུམ་གྱི་ཕ་དམག་མིའི་སྨན་པ་དམག་དཔོན་ཟུར་པ་ ཀོ་མེ་ལེ་རན་ (Comméléran) ཞེས་པ་མཁྱེན་ཡོན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ཁོང་རྣམ་པ་ལྷན་དུ་འཁྲུངས་ཡུལ་དེར་དགུང་གྲངས་ ༡༨ ལ་མ་སོན་བར་གཞུགས།

སློབ་གཉེར་གནང་ཚུལ།

  དགུང་ལོ་ ༡༨ ཙམ་ནས་རྒྱལ་ས་ དཔལ་རིས་ (Paris) ཀྱི་སྙན་གྲགས་དང་བརྩི་མཐོང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ ཨེ་ཀོལ་ནོར་མལ་སུ་པེ་རི་ཡོར་ (École Normale Supérieure) ཞེས་པ་དེར་འོས་གཞིའི་འགྲན་སྡུར་གྱི་གོ་སྒྲིག་སློབ་སྦྱོང་ལོ་གཉིས་གནང་།  མ་གཞིར་ཐུགས་རིག་བཀྲ་བས་ཤེས་བྱའི་གནས་རྣམས་ལ་མྱུར་དུ་མཁས་པར་གྱུར། ལྷག་པར་ནུབ་ཕྱོགས་སྐད་ཡིག་ཕལ་ཆེ་བའི་མེས་པོའི་སྐད་ གྷི་རིཀ་ (grec) དང་ ལཱ་ཏིན་ (latin) གཉིས་དང་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ (histoire) དང་ཧྥ་རན་སིའི་རྩོམ་རིག་(littérature) དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ (philosophie) བཅས་ལ་ཆ་མཉམ་དུ་བྱང་ཆ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བས་ ༡༩༥༩ ལོར་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་ཨང་དང་པོའི་གྲས་སུ་ཚུད།  ལོ་དེར་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ངག་རྒྱུགས་སྤྲོད་སྐབས་ ཧེ་གེལ་ (Hegel) གྱི་གྲུབ་མཐའ་འཛིན་པ་གྲགས་ཅན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ ཇོན་ཨི་པོ་ལིཏ་ (Jean Hyppolyte) ཞེས་པ་ཁོང་ཉིད་ལས་འགྲན་སྡུར་བ་ཡོངས་ཀྱི་ནང་ནས་ཨང་དང་པོ་ཐོབ།  ཕྱིས་སུ་མཁས་དབང་སློབ་དཔོན་ རེ་མོན་ཨ་རོན་ (Raymond Aron) གྱི་ཟུར་གཟིགས་འོག་སྤྱི་ཚོགས་རིག་པའི་སྐོར་ལ་བསླབ་པ་མཐར་སོན་གྱི་ཆེད་རྩོམ་མཛད།

སྤྱིར་སྐབས་དེར་དམར་པོའི་རིང་ལུགས་འཛིན་པ་སློབ་དཔོན་ལུཧི་ཨལ་ཐུ་ཛེར་ (Louis Althusser) གྱི་དགོངས་པའི་འཁྱེར་ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་སློབ་གཉེར་བ་ཕལ་མོ་ཆེ་ མ་ཁེ་སིའི་(marxiste) ལྟ་བའི་ཕྱོགས་འཛིན་ཅིང་། དེ་མིན་རྣམས་ཡི་ཤུའི་ ཀ་ཐོ་ལིག་ (catholique) གི་ཕྱོགས་སྐྱོད་པ་ཡིན། ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་དེ་དག་གི་ཕྱོགས་གང་ཡང་མི་འཛིན། དེ་དུས་སྐབས་རེར་རྩེད་མོའི་ཚུལ་དུ་ ང་ནི་ལྷ་ཁས་མི་ལེན་པ་ཞིག་དང་ཧེ་གེལ་ལྟ་བའི་རྗེས་འཇུག་པ་ཡིན་ཡང་དེ་ལ་དོགས་ཟོན་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ ཞེས་གསུངས། གང་ལྟར་ཡང་ལྟ་བའི་རྣམ་བཞག་མང་པོ་འཛིན་པ་ལས་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་གལ་ཆེར་དགོངས་ནས་རེ་ཞིག་སྲིད་དོན་ལ་བློ་ཁ་ཕྱོགས་པར་གྱུར།

 

ཆབ་སྲིད་ཐད་ཀྱི་མཛད་རྗེས་སྐོར།

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༣ ལོའི་ཟླ་བ་ ༣ པའི་ནང་བཀའ་ཤག་གི་ལས་ཁུངས་རྣམས་སུ་ཕྱག་ལས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་ཐོག་མར་བློན་ཆེན་ ཨེད་གར་པི་ཛ་ནི་(Edgard Pisani)ཡི་འོག་ཡོད་སོ་ནམ་ལས་ཁུངས་(ministère de l'Agriculture) ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ལས་འགན་ལྷན་ཚོགས་ཆེན་མོ་རུ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༦ བར་ཐུགས་འགན་བཞེས། དེ་རྗེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ ཤལ་དོ་ཤམ་བེ་རེན་ (Charles de Chambrun) གྱི་འོག་ཡོད་ཕྱི་རྒྱལ་ཚོང་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་ (ministère du Commerce extérieur) ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཡང་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༦ ནས་ ༡༩༦༧ བར་གནང་། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༧ ཟླ་བ་ ༣ པའི་ནང་ སཱོམ་ (Somme) ཞེས་པའི་ཞིང་ཆེན་དེའི་འོས་འདེམས་ས་ཁུལ་གཉིས་པའི་ནང་སྲིད་འཛིན་ དོ་གྷོལ་ (De Gaulle) གྱི་ཕྱོགས་སུ་བཞེངས་ནས་འཐུས་མིའི་འོས་ཤོག་ཐོབ། དེ་སྐབས་གང་ཉིད་དགུང་ལོ་༢༧ སྟེ། ལྷན་ཚོགས་ཆེན་མོའི་འཐུས་མི་དགུང་ལོ་ཆུང་ཤོས་གཉིས་པར་གྱུར། སྤྱི་ལོ་༡༩༦༨ དང་ ༡༩༧༣ དང་ ༡༩༧༨ བཅས་ལ་མུ་མཐུད་དུ་འོས་ཐོབ། དེར་མ་ཟད་ མཱོན་དི་དེ་ཡེ་ (Montdidier) ཡི་མངའ་སྡེའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱང་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༧ ནས་ ༡༩༧༩ བར་དང་།  ཨར་ཝི་ལེ་ (Arvillers) ཡི་སྡེ་དཔོན་ཡང་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༡ ནས་ ༡༩༧༧ བར་གཅིག་ལྕོགས་གནང། མུ་མཐུད་དུ་ ༡༩༨༡ ལོའི་བར་དུ་འོས་ཤོག་ཐེངས་བཞི་ཐོབ་པ་དང་མཛད་རྗེས་ཆེ་བས་གྲོས་ཚོགས་ནང་འཐུས་མི་རྒན་པའི་གོ་གནས་ཕུལ།

གྲོས་ཚོགས་ནང་སྔ་ཕྱིར་ཕྱི་འབྲེལ་འགན་འཛིན་དང་སྤྱི་ཚོགས་དང་དཔལ་འབྱོར་འགན་འཛིན་དེ་ནས་ཐོན་སྐྱེད་དང་ཚོང་དོན་འགན་འཛིན་བཅས་གནང་། ཕྱི་སྲིད་འགན་འཛིན་སྐབས་སུ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་གནང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོར་ཕེབས་ཤིང་ལྷག་པར་ ༡༩༦༨ ལོར་ ཝི་ཏི་ནམ་ (Vietnam) དང་ ནི་ཇེ་རི་ཡ་ (Nigéria) དང་དེ་རྗེས་ ཨུ་རུ་སུ་ (URSS) བཅས་སུ་ཕེབས། ལྷག་དོན་ཁོང་གི་ཞིང་ཆེན་ སཱོམ་ (Somme) ནང་དུ་ཕྱག་ལས་རྒྱ་ཆེན་གནང་། གཞུང་ལམ་གསར་བཟོ་དང་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་བཏང་ནས་མི་མང་ལ་ལས་ཀ་མང་པོ་ཐོབ་པ་སོགས་གྲུབ་འབྲས་གང་ལེགས་བྱུང་། 

གཞན་ཡང་ ཁོང་གིས་༡༩༧༢ ལོར་ བྱུང་བ་ (C'était) ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཅིག་དཔར་སྐྲུན་གནང་བའི་ནང་དམར་པོའི་ལྟ་བ་རིམ་བཞིན་ཉམས་ཉེས་སུ་འགྱུར་ཞེས་སྐབས་དེར་སུས་ཀྱང་ཡིད་ཆེས་དཀའ་བའི་ལུང་བསྟན་གནང་ཡོད།

ནང་ཆོས་དང་ཐུགས་འདྲེས་བྱུང་ཚུལ།

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༤ ཙམ་ནས་ཁོང་གིས་བཟའ་ཟླ་ལྷན་དུ་དབྱིན་ཡིག་དང་ཧྥ་རན་སིའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་པའི་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་སྐོར་གྱི་དཔེ་དེབ་རིགས་ལ་གཟིགས་ཞིབ་གནང་སྟེ། རྣམ་ཤེས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་སྟོང་ཉིད་མཉམ་བཞག་ལ་བརྟེན་ནས་ཡེ་ཤེས་མངོན་དུ་འགྱུར་ཚུལ་ལ་ལྷག་པར་ཐུགས་སྣང་ཆེ་བ་མཛད། 

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ ཟླ་བ་ ༡ པོའི་ཚེས་ ༦ ཉིན་རྒྱལ་བའི་དབང་པོ་དཔལ་༧ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་ ༡༦ པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ཧྥ་རན་སིར་ཐོག་མར་ཆིབས་སྒྱུར་གནང་སྐབས་དབུ་ཞྭ་མཐོང་གྲོལ་སྒྲོན་པར་མཇལ་བ་དང་སྐྱབས་འགྲོའི་ཆོས་འབྲེལ་ཡང་ཐོབ་ནས་དགའ་དད་ཁྱད་པར་བ་ཐུགས་ལ་འཁྲུངས།  དེར་བརྟེན་མུ་མཐུད་དུ་ནང་ཆོས་ལ་ཐུགས་སྣང་ཆེ་བཞེས་ཀྱིས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་དེ་ཧྥ་རན་སིའི་ནང་ལ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱུང་ན་ནུབ་ཕྱོགས་པ་རྣམས་ལ་ཕན་པ་ཡོང་བར་དགོངས། ཡིན་ན་ཡང་ཧྥ་རན་སིའི་རྩ་ཁྲིམས་སུ་ཆོས་སྲིད་འབྲེལ་ཅིག་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེར་བརྩིས་ཏེ་ཁོང་གིས་དེ་ནས་བཟུང་མངོན་གསལ་དོད་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཐོག་ནས་ནང་བསྟན་ལ་གང་ཐུབ་ཀྱི་ཞབས་ཞུ་མུ་མཐུད་དེ་གནང་། 

 

༡༩༧༨ ལོར་རྒྱལ་དབང་༧ཀརྨ་པ་མཆོག་དང་༧སྐྱབས་རྗེ་ཀ་ལུ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ཁོང་གི་སྲས་ཆུང་བ་ ཨཱ་ནནྡ་ (Ananda) ཞེས་པ་དེ་སྤྲུལ་སྐུར་ངོས་འཛིན་མཛད་ཅིང་། དེ་བཞིན་སྲས་ཉིད་ཀྱིས་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་ལེགས་པར་མཐར་སོན་ནས་ཀརྨ་ཕྲིན་ལས་སྤྲུལ་སྐུའི་མཚན་ཐོག་ཏུ་ད་ཆ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བཞིན་པ་ཡིན།

 

དམ་པ་ཁོང་གི་ཐུགས་ཁུར་འོག་རིམ་བཞིན་དུ་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པ(Association)འི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ནང་ཆོས་སློབ་གཉེར་དང་སྒྲུབ་ཁང་གསར་འཛུགས་བྱུང་བ་དྭགས་པོ་བཀའ་བརྒྱུད་གླིང་དང་བཀའ་བརྒྱུད་གླིང་དང་ཀརྨ་མི་འགྱུར་གླིང་དང་གཤེན་བསྟན་སོགས་བྱུང། དེ་ལྟར་བཀའ་བརྒྱུད་པས་གཙོས་རིས་མེད་ཆོས་བརྒྱུད་ཀུན་ལ་ཞབས་འདེགས་གང་མང་ཞུས། ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གིས་ཡི་ཤུའི་ཐོབ་ཐང་བཞིན་དུ་ནང་པའི་ཆོས་སྡེའི་ཚོགས་པ་ (Congrégation) ཟུར་འཛུགས་ཀྱི་དགོངས་འཆར་གནང་བྲ་བརྟེན་༧ཀརྨ་པ་ཞྭ་དམར་སྐུ་ཕྲེང་ ༡༤ པའི་དབུ་འཛིན་འོག་ཀྃ་ཚང་ཆོས་བརྒྱུད་ཧྥ་རན་སིར་དར་གནས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཡིན་པ་ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་གིས་ངོས་འཛིན་ཐོབ་ནས་དྭགས་པོ་བཀའ་བརྒྱུད་གླིང་གིས་ཐོག་མར་ཆོས་སྡེའི་ཚོགས་པ་འཛུགས་ཆོག་པ་བྱུང་། དེར་བརྟེན་རིམ་བཞིན་ཆོས་བརྒྱུད་གཞན་རྣམས་ལ་ཡང་ངོས་ལེན་ཐོབ་ནས་མཐར་ཧྥ་རན་སིའི་ནང་པའི་མཐུན་གྲོགས་ཚོགས་པ་(Union Bouddhist de France) ཞེས་པའང་ཚུགས་ཏེ། ད་ཆར་ཧྥ་རན་སིར་ནང་ཆོས་ལ་དད་འདུན་པ་ས་ཡ་གཅིག་བྱུང་ཡོད་པས་ཆོས་ལུགས་ཨང་བཞི་པ་ཆགས་ཡོད།

གཞན་ཡང་རྒྱལ་བའི་དབང་པོ་དཔལ་ ༧ཀརྨ་པ་ ༡༦ པ་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་ ༧སྐྱབས་རྗེ་ཀ་ལུ་རིན་པོ་ཆེ། ༧དཔའ་བོ་མཆོག་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་གོང་མ་དང་། བོན་གྱི་བསྟན་བདག་༧སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་བསྟན་འཛིན་རྣམ་དག་མཆོག་སོགས་བླ་མ་གང་མང་ལ་ཐུགས་ཕན་སོས་པའི་ཞབས་ཞུ་གནང་ཡོད།

 

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ཟླ་བ་ ༡༠ པའི་ནང་ ཧོང་ཀོང་ (Hong Kong) ལ་རྒྱལ་བ་༧ཀརྨ་པ་ ༡༦ པ་མཆོག་ བཙུན་མོ་མཱ་རི་ (Queen Mary) ཞེས་པའི་སྨན་ཁང་དུ་བཞུགས་སྐབས་མཇལ་ཁ་ཞུས། རྒྱལ་བ་༧ཀརྨ་པ་མཆོག་གིས་མ་འོངས་པར་༧ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་ ༡༧ པ་ཇི་ལྟར་ཕེབས་ཚུལ་འཁྲུངས་ལོ་ ༡༩༨༣ ཡིན་པ་བཅས་ཞལ་ཆེམས་གསལ་གནང་དང་བཅས་ཀརྨ་པ་ཁོང་ཉིད་དང་ཆོས་འབྲེལ་མུ་ཐུད་དུ་ཡོང་བའི་ལུང་བསྟན་ཁོང་དང་སྲས་ཆུང་བ་གཉིས་ལ་གནང་བ་ལྟར། ཕྱིས་སུ་༧རྗེ་༡༦་པ་ཆེན་པོའི་ལུང་བསྟན་དང་མཐུན་པའི་ཀརྨ་པའི་ཡང་སྲིད་འཁྲུལ་མེད་་༧ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་ ༡༧ པ་མཐའ་ཡས་རྡོ་རྗེ་མཆོག་དང་ཞལ་མཇལ་བྱུང་ནས་དད་གུས་ཆེན་པོ་སྐྱེས།

 

སྐུ་ཚེའི་མཐའ་མ།

   ཁོང་ཉིད་ནམ་རྒྱུན་གཞན་ཕན་གྱི་ཐུགས་བརྩེ་ཆེ་བས་མི་གཞན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞབས་ཞུ་གང་ལེགས་མཛད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་དགུང་ལོ་ཧ་ཅང་བགྲེས་པའི་ཁོང་ཉིད་ཀྱི་ཡབ་ཡུམ་ཟུང་ལའང་བཀུར་བསྟི་ཞབས་ཞུ་ཆེན་པོ་གནང་ཞིང་། གདོར་ན་ནང་བསྟན་སྤྱི་ལ་ཞབས་ཞུ་དང་ཉམས་ལེན་མཛད་ཅིང་སྒོས་སུ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་༼དེ་ཡང་བོན་གྱི་རྫོགས་ཆེན་གྱི་གདམས་པ་ལ་༽ཉམས་བཞེས་ལྷག་པར་གནང་སྟེ། མཐར་དཔལ་༧ཀརྨ་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ་མཆོག་ལ་རྗེས་དྲན་མཆོད་བརྟེན་ཞིག་དྭགས་པོ་བཀའ་བརྒྱུད་གླིང་དུ་བཞེངས་རྒྱུའི་ཞལ་ཆེམས་དང་མ་དངུལ་བཅས་ཤུལ་འཇོག་གནང་ཞིང་། ད་དུང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དང་དང་བོད་ཡིག་ནང་གི་ལྟ་གྲུབ་ཁག་ཡིག་སྒྱུར་དང་ཚན་རིག་དང་ནང་པའི་ལྟ་བ་གཤིབ་སྡུར་གྱི་ལས་གཞི་ཞིག་རྒྱུན་བསྲིང་ཡོང་བར་ཡང་མ་དངུལ་ཤུལ་འཇོག་དང་བཅས་ཞལ་ཆེམས་གསལ་འཇོག་གནང་སྟེ་མཐར་སྙུང་གཞི་རྒྱུན་རིང་སོང་རྐྱེན་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ཟླ་བ་ ༢ པའི་ཚེས་ ༡༥ འམ་བོད་ལུགས་མེ་ཕོ་སྤྲེལ་ལོའི་ཟླ་བ་ ༡ པོའི་ཚེས་༨ ཉིན་ཐུགས་བདེ་བའི་ཉམས་དང་བཅས་དཔལ་རྒྱལ་བའི་དབང་པོ་༧ཀརྨ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་གསོལ་བ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་འདེབས་ཀྱིན་སེམས་དོན་ཤེས་བཞིན་པའི་ངང་ནས་སྐུ་ཞི་བར་གཤེགས་སོ།། །། 

 

འདིའི་ཞུ་དག་པ་ང་ཡིན།