དེ་རིང་ནས་ཉིན་གསུམ་རིང་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་གོ་སྒྲིག་འོག་ངྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་ཚོགས་ཁང་དུ་འཚོགས་བཞིན་པའི། ༼འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་རིག་པ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ༽ཞེས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུའི་དབུ་འཛུགས་མཛད་སྒོའི་སྟེང་༧གོང་ས་མཆོག་ཆིབས་བསྒྱུར་གྱིས་བཀའ་སློབ་གསུང་བཤད་གནང་སོང་།

ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༦ ནས་ཚེས་ ༡༩ བར་ཉིན་གསུམ་རིང་འཚོགས་བཞིན་པའི་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་བར་གྱི་ལྷན་ཚོགས་འདིར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚན་རིག་པ་གྲགས་ཅན་འགའ་དང་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་སྨྲ་བ་སྐོར་ཞིག་ལྷན་འཛོམས་ཐོགསེམས་དོན་རིག་པ་དང་ཚན་རིག་གི་ཞིབ་དཔྱོད་གཉིས་ཀྱི་སྦྲེལ་མཚམས་ཁ་གསལ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཕྱིར། འཇིག་རྟེན་ཁམས་ནང་ཚེ་སྲོག་དང་རྣམ་ཤེས། སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་དང་རྣམ་ཤེས། ཤེས་བྱ་དང་ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་ཚད་གཞི། སེམས་དང་རང་རིག སྤྱོད་ལམ།འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ལ་ཞབས་འདེགས་སྒྲུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཐད་བགྲོ་གླེང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

ཐེངས་འདིའི་བགྲོ་གླེང་སྐབས་ཚན་རིག་པ་དང་དགེ་བཤེས་བཅས་བགྲོ་གླེང་པ་ ༡༡ གིས་སོ་སོའི་བརྗོད་གཞིའི་སྟེང་གཏམ་བཤད་གནང་རྒྱུ་དང་། བགྲོ་གླེང་ནང་སཱ་ར་མཐོ་སློབ་དང་བཙུན་དགོན་འཇམ་དབྱངས་ཆོས་གླིང་། སྨན་རྩིས་ཁང་། ངྷ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ། ངྷ་ཤོད་བོད་ཁྱིམ། ཤེས་རབ་གླིང་དགོན་པ། ཤེས་རིགདཔེ་མཛོད་ཁང་། ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཅིག་བཅས་ནས་མགྲོན་འབོད་བྱས་པའི་ཚོགས་ཞུགས་པ་ ༡༧༦ ཙམ་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཡོད་འདུག་ལ། ཉེ་སྔོན་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་བོད་ཀྱི་དགེ་འདུན་པ་སྐོར་ཞིག་ལ་ཚན་རིག་གི་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲོད་བཞིན་པའི་ཁྲིད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ ༡༣ ནས་ཕེབས་པའི་མཁས་པ་ ༡༨ ཙམ་གྱིས་བཞུགས་མོལ་བཀའ་བསྡུར་དང་གཏམ་བཤད་གནང་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

ཚོགས་འདུའི་དབུ་འཛུགས་མཛད་སྒོའི་ཐོག་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་བྱོན་ནས་ལོ་༢༦༠༠ཙམ་ཕྱིན་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་གིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ཡིན་པས་ཁས་ལེན་བྱ་མི་དགོས་པར་དེ་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཀྱིས་ངེས་པ་རྙེད་དགོས་པའི་བཀའ་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་དཔལ་ན་ལེན་ཌའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རིག་པས་དཔྱད་པ་བྱས་ཏེ་ནང་ཆོས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་བྱས་ཡོད་ཅིང་། བོད་པ་ཚོ་བཙན་བྱོལ་ལ་གྱར་རྗེས་ཀྱི་ལོ་ ༢༠ཙམ་ནས་ཚན་རིག་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མགོ་བརྩམས་པ་དང་། སྐབས་དེར་འབྲེལ་ཡོད་རེ་ཟུང་གིས་ཚན་རིག་ནི་ཆོས་ལུགས་མེད་པར་བཟོ་བྱེད་ཅིག་ཡིན་པར་༸ཁོང་ལ་བརྗོད་མྱོང་ཡོད་ཀྱང་། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཁོང་གིས་མཛད་པའི་ནང་ཆོས་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱ་དགོས་པའི་བཀའ་གནང་ཡོད་པ་དེ་ཚན་རིག་དང་འགལ་པ་ཞིག་མིན་སྟབས། ༸ཁོང་གིས་ཚན་རིག་ལ་དོ་སྣང་དང་ཚན་རིག་པའི་རྩ་ནས་ཚུར་སློབ་སྦྱོང་རག་ཐབས་བྱས་ཡོད་པར་གསུངས་སོང་།

༸ཁོང་གིས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་རིག་པས་དཔྱད་པ་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་སྐོར་ནས།  ཚན་རིག་ནི་དངོས་ཡོད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རིག་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས།སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་འདི་ནས་ལེགས་བཤད་གསར་པ་ག་རེ་ལེན་ཐུབ་ཀྱི་འདུགདེ་ནས་སློབ་སྦྱོང་གསར་པ་ག་རེ་རག་གི་འདུག་བལྟ་དགོས་པ་དང་།སྔོན་མ་ནང་ཆོས་རྒྱ་གར་ནས་ནང་འདྲེན་བྱས་སྐབས་དཀའ་ལས་མང་པོ་བརྒྱབ་ཏེ་རྗེས་སུ་རང་རྐྱ་འཕེར་པ་ཞིག་དང་། ད་ཆར་ནང་ཆོས་ཆ་ཚང་པ་ཞིག་སློབ་སྦྱོང་བྱ་དགོས་ཚེ་བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ལས་གཞན་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་ལྟར།ད་དེང་གི་རིག་གསར་ཚན་རིག་ལ་སློབ་སྦྱོང་འཐུས་ཕྱིན་པ་བྱས་ཏེ་རང་རྐྱ་འཕེར་པ་ཞིག་བྱ་དགོས་པའི་བཀའ་གནང་སོང་།

བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་ཚན་རིག་གི་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་རྒྱུའི་ལས་གཞི་ཐོག་མ་༡༩༩༩ནས་མགོ་བརྩམས་ཏེ། ད་སྔ་ཨ་རིའི་བཤམས་མཛོད་ཁང་(Exploratorium) དང་འཇོན་ཊེམ་པལ་ཊོན་ཐེབས་རྩ་(John Templeton Foundation)། ཨ་རིའི་སེ་སྒར་ཁྱིམ་ཚང་ཐེབས་རྩ་(Sagar Family Foundation)། ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རི་(Emory)མཐོ་སློབ་བཅས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག  ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གི་བགྲོ་གླེང་དང་ཟབ་སྦྱོང་། སློབ་དེབ་གསར་སྒྲིག འགྲེམས་སྟོན་སོགས་ལས་གཞི་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་འདུག